Ο Μstislav Rostropovich γνώρισε τον Dmitri Shostakovich το 1943 ως καθηγητή του στο Ωδείο της Μοσχας. Ο 16χρονος ταλαντούχος μουσικός που είχε χάσει πρόσφατα τον πατέρα του Leopold, παλιό μαθητή του Pablo Casals από τον οποίο είχε πάρει τα πρώτα μαθήματα βιολοντσέλλου, βρήκε στον 37χρονο συνθέτη μια πατρική φιγούρα καθώς και όλα εκείνα τα στοιχεία που θα τον έκαναν να δηλώσει αρκετά χρόνια αργότερα ότι ο Shostakovich υπηρξε ο σημαντικότερος άνθρωπος στη ζωή του, μετά τον πατέρα του, και ότι χωρίς αυτόν δεν θα είχε γίνει ποτέ αυτό που έγινε. 

Το 1945 μόλις ο Rostropovich κέρδισε το χρυσό μετάλλιο στο διαγωνισμό νέων μουσικών της Σοβιετικής Ένωσης, ο Shostakovich τον προσκάλεσε στο Ivanovo για να περάσει λίγες μέρες μαζί με εκείνον, την σύζυγό του Nina και τα δύο παιδιά τους, την 9χρονη Galina και τον 7χρονο Maxim, στο «Σπίτι Δημιουργίας και Ανάπαυσης των Συνθετών». Όπως έγραψε αργότερα η Galina, εκείνο το διάστημα ο νεαρός Rostropovich συνδέθηκε στενά με την οικογένεια, και καθώς ο πατέρας της του είχε αναθέσει να επιβλέπει εκείνη και τον Maxim στο σκί και στα παιχνίδια τους, είχαν αρχίσει να τον βλέπουν ήδη και εκείνοι σαν μεγαλύτερο αδελφό.
Η φιλία των δύο ανδρών ισχυροποιήθηκε τα επόμενα χρόνια και μέσω της καλλιτεχνικής συνεργασίας τους η οποία ξεκίνησε όταν ηχογράφησαν μαζί τη νεανική Σονάτα για βιολοντσέλλο έργο 40 του Shostakovich για το ραδιοφωνικό σταθμό της Μόσχας το 1959, τη χρονιά που ο Shostakovich αφιέρωσε στον διάσημο πλέον τότε σολίστ το 1ο Κοντσέρτο του για βιολοντσέλλο.
Σε μία συνέντευξη του το 2006, αναφερόμενος μεταξύ άλλων και στο έργο, ο Rostropovich είπε : « Όταν ο Shostakovich ολοκληρωσε το Κοντσέρτο, με κάλεσε να τον επισκεφθώ με το βιολοντσέλλο μου στο σπίτι της αδελφής του στο Λένινγκραντ. Με υποδέχθηκε με αρκετή νευρικότητα, όχι μικρότερη από τη δική μου, και άρχισε να παίζει το έργο στο πιάνο. Όταν τελείωσε ήμουν εντελώς συνεπαρμένος αλλά εκείνος δεν με πίστεψε. Slava, μου είπε, πές μου την αλήθεια. Μπορώ να το ξαναπαίξω και να μου πείς ειλικρινά αν σου αρέσει. Κοίτα το πρόσωπο μου, του απάντησα, και τότε εκείνος μου είπε αφήνοντας με άναυδο από το σοκ και από τη συγκίνηση : επίτρεψε μου λοιπόν να αφιερώσω αυτό το έργο σε σένα»
Ο Rostropovich έμαθε το Κοντσέρτο μέσα σε 4 μερες και στις 9-10-1959 έδωσε την πρεμιέρα του στη μεγάλη Αίθουσα του Ωδείου του Λένινγκραντ με τη Φιλαρμονική Ορχήστρα του Λένινγκραντ υπο τον Evgeny Mravinsky, ενώ ένα μήνα αργότερα το ηχογράφησε για πρώτη φορά με την Ορχήστρα της Φιλαδέλφειας υπο τον Eugene Ormandy. Το 1966, δύο χρόνια αφότου ο Rostropovich ηχογράφησε τη Σονάτα του για βιολοντσέλλο έργο 40 στο Αldeburgh με τον κοινό τους φίλο Benjamin Britten στο πιάνο, ο Shostakovich συνεθεσε το 2ο Κοντσέρτο του για βιολοντσέλλο αφιερώνοντάς το και πάλι στον Rostropovich ο οποίος εδωσε την πρεμιερα του εκείνη τη χρονιά στη Μόσχα με την Κρατική Συμφωνική Ορχήστρα της Σοβιετικής Ένωσης υπο τον Evgeny Svetlanov, στο πλαίσιο μιας τιμητικής συναυλίας για τα 60στά γενέθλια του συνθέτη, ενώ το 1967 το ηχογράφησε για πρώτη φορά, με τη Φιλαρμονική Ορχήστρα της Μόσχας υπο τον David Oistrakh.
Μέχρι το θάνατο του Shostakovich το 1975 οι δύο άνδρες διατήρησαν μια στενή προσωπική και καλλιτεχνική σχέση βασισμένη στον αλληλοσεβασμό, στη βαθειά αγάπη και στην εκτίμηση που έτρεφαν ο ένας για τον άλλο. Αυτό που εκτιμώ περισσότερο στο παίξιμο του Slava, έλεγε ο Shostakovich, είναι η ένταση, η επινοητικήτητα και η υψηλή πνευματικότητα που χαρακτηρίζει την τέχνη του.Μια εκπληκτική δεξιοτεχνία συνδυασμένη με έναν ευγενικό και θελκτικά όμορφο ήχο. Όσο για τον Rostropovich, δεν έπαψε ποτέ να εκφράζει το θαυμασμό του για τη μουσική ιδιοφυία του Shostakovich, αλλά και την ευγνωμοσύνη του για όσα του προσέφερε, σε καλλιτεχνικό και σε προσωπικό επίπεδο. Εκτός από τα δύο Κοντσέρτα για βιολοντσέλλο του Shostakovich που παρέμειναν σταθερά στο ρεπερτόριο των συναυλιών και των ηχογραφήσεών του, μαζί με τη Σονάτα για βιολοντσέλλο έργο 40, ο Rostropovich ηχογράφησε ανάμεσα στο 1973 και το 1995 ως διευθυντής ορχήστρας και τις 15 Συμφωνίες του, συνεργαζόμενος μάλιστα στην 14η με τη σύζυγό του, τη διακεκριμμένη ρωσίδα υψίφωνο Galina Vishnevskaya.
Dmitri Shostakovich : Cello concerto No 1 / Allegretto
Mstislav Rostropovich and The Philadelphia Orchestra
Conductor: Eugene Ormandy
(08-11-1959)

ΚΑΤΙΑ ΚΑΛΛΙΤΣΟΥΝΑΚΗ

Αναδημοσίευση από: Η εφημερίδα της Ρίτσας Μασούρα