Στις αρχές του 20^ου αιώνα,το Brno της Μοραβίας ήταν μια δίγλωσση πρωτεύουσα στην επικράτεια της Αυστροουγγρικής αυτοκρατορίας,με βιεννέζικη κουλτούρα,με έντονη πολιτιστική ζωή αλλα και με ισχυρές αντιθέσεις ανάμεσα στην τσέχικη και την γερμανόφωνη κοινότητα.Παρά το γεγονός ότι ο αυτοκράτορας Φραγκίσκος Ιωσήφ  είχε αναγνωρίσει σε όλες τις φυλές της αυτοκρατορίας ίσα δικαιώματα, το απαραβίαστο δικαίωμα κάθε φυλής στη διατήρηση και χρήση της δικής της εθνικότητας και γλώσσας,καθώς και τη δυνατότητα σε εδάφη με αναμεμειγμένες φυλές η καθεμία να απολαμβάνει των απαραίτητων μέσων για την εκπαίδευση στη γλώσσα της (άρθρο 19 του Αυστροουγγρικού Συντάγματος), οι  Γερμανοί δεν αναγνώριζαν  επίσημα τις σλάβικες γλώσσες ως ισότιμες της γερμανικής.
Έτσι όταν το φθινόπωρο του 1905 οι Τσέχοι διεκδίκησαν δυναμικά την ίδρυση ενός τσέχικου Πανεπιστημίου στο Brno,το δημοτικό συμβούλιο της πόλης που ελεγχόταν από τους γερμανόφωνους  αντέδρασε σθεναρά με αποτέλεσμα να ξεσπάσουν βίαιες συγκρούσεις στους δρόμους,οι οποιες κορυφώθηκαν  την  01-10-1905 με αφορμή το θάνατο του 20χρονου Τσέχου ξυλουργού František Pavlík,ο οποίος σφαγιάσθηκε με ξιφολόγχη στις σκάλες του Besedni dum.Του επιβλητικού μεγάρου που είχε σχεδιάσει το 1873 ο Theophil von Hansen για τις συναυλίες,τις θεατρικές παραστάσεις και τις κοινωνικές εκδηλώσεις  της τσέχικης κοινότητας,το οποίο παραμένει μέχρι σήμερα το σημαντικότερο πολιτιστικό κέντρο του Brno και βέβαια η έδρα της περίφημης Φιλαρμονικής Ορχήστρας του.
Το όνομα του νεαρού διαδηλωτή θα είχε λησμονηθεί αν δεν το απομνημείωνε ο μοραβός συνθέτης,και αυτόπτης μάρτυρας του γεγονότος, Leos Janacek ο οποίος
ζούσε και σταδιοδρομούσε στο Brno ήδη από το 1881.Ο Janacek που συμμετείχε στη διαδήλωση υπέρ της ίδρυσης του Πανεπιστημίου,άρχισε να συνθέτει  μια Σονάτα για πιάνο - φόρο τιμής στη μνήμη του  František Pavlík  –σχεδόν αμέσως μετά τον βίαιο θάνατό του,δίνοντάς της τον τίτλο 1.Χ.1905 και τον υπότιτλο ‘’Από το δρόμο’’. 
Η αρχική εκδοχή  της Σονάτας  που την πρεμιέρα της εδωσε τον Ιανουάριο του 1906 στο Brno η Ludmila Tučková, περιλάμβανε τρία μέρη  τα οποία αργότερα ο συνθέτης περιόρισε σε δύο : ‘’Το προμήνυμα’’ και  ‘’Ο θάνατος’’.
Μετα το τέλος του Α’ παγκοσμίου πολέμου και την διάλυση της Αυστροουγγρικής αυτοκρατορίας,ο πρώτος πρόεδρος της ανεξάρτητης  Δημοκρατίας της Τσεχοσλοβακιας Tomáš Garrigue Masaryk ιδρυσε με το νομο της 28-01-1919  το Πανεπιστήμιο Mazaryk του Brno, το οποίο το 1925 ανακήρυξε ως  πρώτο επίτιμο Διδάκτορα της ιστορίας του,τον  Leos Janacek.

LEOS JANACEK SONATA  1-X-1905

Αναδημοσίευση από: Το εφημεριδάκι της Ρίτσας Μασούρα